Mərcimək paxlalakimilər nəslinin Lens
cinsinə daxil dörd növdən biridir. 20-70 sm ölçülərində yumşaq və incə gövdəli
disk şəklində meyvələri olan bir illik tərəvəz bitkisidir. Mərciməyin zəif və
incə bir kök sistemi olub, kökü dərinlərə enmir.
Torbacıq içərisində olan dənələr mərcimək
adlanır. Forma etibariylə mərcimək dənələri 0,5 sm ölçüsündə, disk formasında
olur.
Ölçüsü, forması və rənginə görə növlərə
bölünür: Sultan mərcimək, yaşıl mərcimək, qırmızı mərcimək kimi.
Mərciməyin ana vətəni Orta Asiya hesab
edilir.
Mərcimək isti mülayim və subtropik bölgə
bitkisidir. Ancaq tropiq bölgələrin yüksək hissələrində və sərin fəsillərdə də
əkilməkdədir. Mərcimək paxlakimilər arasında quraqlığa, istiyə və soyuğa ən
davamlı olan növüdür. Optimal cücərmə dərəcəsi 8-13 olub, uzun gün bitkisidir.
Vegetasiya müddəti iqlimdən asılı olmayaraq 6-7 aydır.
Mərcimək qumlu torpaqdan gilli toprağa
qədər müxtəlif növ torpaqlarda yetişir. Yüksək məhsuldarlıq üçün yaxşı
havalanan, yumşaq torpaqlar tövsiyyə edilir. Ancaq mərcimək sərt, hətta quru,
daşlaşmış gilli torpaqlardada yetişə bilir.
Əkin
Mərciməyin əkin zamanı iqlimdən asılı
olaraq dəyişməklə yanaşı, oktyabr ayının ortasından noyabr ayının sonlarına
qədər olan müddət daha əlverişli sayılır. Əkin mütləq toxum əkən texnika ilə
aparılmalıdır. Əkin dərinliyi torpaqdan asılı olaraq 4-5 sm olur. Əkin arası
məsafə isə 15-20 sm arasında olmalıdır.
Gübrələmə
Mərcimək azotdan çox fosfor gübrələrə daha çox
ehtiyac duyur. Ancaq fosforu toxumla qarışdırılıb verilməsi bitkinin inkişafına
mənfi təsir göstərir. Gübrələr toxum sıralarına lent şəkilli verilməsi daha əlverişlidir.
Suvarılması
Mərcimək quru şəraitdə yetişdirildiyindən suvarılmır.
Normadan artıq su vermək bitkiyə mənfi təsir göstərir. Quraqlıq uzun çəkərsə
1-2 dəfə suvarılmalıdır.
Yığılması və
saxlanması
Yığım zamanı dənələrdəki nəm faizi aşağı olmalıdır.
En uyğun zaman bitkilərin qurumağa başladığı müddətdir. May ayı yığım üçün ən əlverişli
aydır. Əgər yığm müddəti gecikərsə dənlər tökülməyə başlayır. Yığılan məhsul ya
dərhal satışa çıxarılır yada paxlakimilərin saxlanması qaydasına uyğun
saxlanılır.