Bağçılığın intensiv inkişafında istifadə edilən mühüm aqrotexniki tədbirlərdən biri də torpaqda su rejiminin tənzim edilməsidir.
Suvarma müddətləri. Bağın suvarma müddətləri ağacların inkişaf mərhələsindən və havanın iqlim şəraitindən asılıdır.
Vegetasiya dövründə bitkinin suya olan ehtiyacı sabit olmur, çünki bitkinin daxilində gedən mürəkkəb fizioloji və bioloji proseslər eyni getmir. Ona görə də bitkinin hər inkişaf mərhələsində aparılan suvarmanın məqsədi də eyni deyildir.
Erkən yazda aparılan suvarmanın əsas məqsədi ağacın kök hissəsində fəal köklərin inkişafına və onların miqdarının artmasını şərait yaratmaqdadır.
Meyvə ağaclarının kök sistemində istirahət dövrü olmadığından köklər il boyu inkişaf edir.
Fevral ayının ikinci yarısından başlayaraq kök sistemində fəal köklərin çoxalma prosesi sürətlənir. Ona görə də erkən yazda ağacların suya ehtiyacı da artır. Bu zaman suvarma gecikdikdə ağacların çiçəklənməsi dövrünə qədər lazımi miqdarda fəal köklər əlavə edilir. Bu da öz növbəsində çiçəklərə suyun və qida maddələrinin daxil olmasını məhdudlaşdırır. Bunun nəticəsində çiçəklər kütləvi şəkildə tökülməyə başlayır.
May ayının axırlarında zolağın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə ağacların suya ehtiyacı daha çox yüksək olur. Hesablamal göstərir ki, bu dövrdə 1 hektar 30 illik alma bağı gündə 50 kub metrə qədər su istifadə edir. İyul ayının əvvəllərində zolağın sürətlə böyüməsi zəifləyir və aöaclarda çiçək tumurcuqlarının diferensiyası başlayır., bu zaman ağacların suya olan tələbatı bir qədər azalır. Bu dövrdə torpaqda suyun az və ya çox olması bünövrəsi qoyulmuş çiçək orqanlarına mənfi təsir göstərir.
Avqust ayından başlayaraq meyvələrin tam yetişməsinə qədər, ağacların suya olan tələbatı yenə də yüksəlir. Avqust-sentyabr aylarında torpaqda nəmliyin aşağı düşməsi iri meyvələrin kütləvi sürətdə tökülməsinə səbəb olur. Ona görə də, avqust-sentyabr aylarında aparılan vegetasiya suvarmaları meyvələrin keyfiyyətini yüksəldərək, onların tökülməsini 15-18% azaldır.
Payız-qış suvarmasının ağaclar üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Bu suvarma torpaqda münbitlik yaradır və gələn il üçün xeyli su ehtiyatı toplayır. Payız-qış ehtiyat suvarması yüksək suvarma norması ilə (1000-1200 m/ha) aparılmalıdır.
Azərbaycanda meyvə bağlarının təxmini suvarma müddətləri
Təxmini müddət
|
Ağacın inkişaf mərhələsi
|
Suvarm norması m3/ha
|
Tumlular
|
||
Fevralın 2-ci yarısı,
Martın 2-ci yarısı
|
Erkən yaz suvarması
|
600-700
|
Aprelin 2-ci yarısı,
Mayın 1-ci yarısı
|
Çiçəklənməyə qədər, yaxud sonra
|
500-600
|
İyun
|
Meyvəciklərin fizioloji tökülməsindən sonra vegetative boy
atma dövründə
|
800-900
|
İyul
|
Çiçək tumurcuqlarının
diferensiasiyasının başlanan mərhələsi
|
500-600
|
Avqust-Sentyabr
|
Meyvələrin böyüdüyü və rəng almağa başladığı dövr
|
700-800
|
Noyabr-dekabr
|
Yarpaqlar töküləndən sonra,
payız-qış ehtiyat suvarması
|
1000-1200
|
Çəyirdəklilər
|
||
Aprel
|
Çiçəkləməyədək və ya sonra
|
500-600
|
May
|
Meyvələrin fizioloji tökülməsinin sonunda, güclü boyatma
dövründə
|
700-800
|
İyunun 2-ci ayrısı
|
Çəyirdəklər bərkiyən dövrdə
|
500-600
|
İyul
|
Meyvələrin rəngalma
və yetişməyə başladığı dövr
|
500
|
Suvarma norması. Bir hektar sahəni bir dəfə suvarmaq üçün verilən əkin suyunun miqdarına suvarma norması deyilir və kubmetrlə ölçülür.
Çoxillik təcrübələr nəticəsində alma bağları üçün aşağıdakı təxmini suvarma norması məsləhət görülür.
1.Erkən yaz ehtiyat suvarmasında (hektara 600-700 kubt metr).
2.Çiçəklənmədən əvvəl, ya çiçəklənmədən sonra aparılan suvarmada (500-600 kub metr).
3. Güclü vegetativ boyatma dövründə (800-900 kub metr).
4. Çiçək tumurcuqlarının diferensiyası dövründə (500-600 kub metr).
5. Meyvələr rəng alan dövrdə (700-800 kub metr).
6. Payız-qış ehtiyat suvarmasında (100-120 kub metr).
Düzgün aparılmış payız-qış ehtiyat suvarması 2-3 vegetasiya suvarmasına bərabərdir. Hər bir təsərrüfat suvarılan sahələrdə əkin suyunun hesabatını aparmalıdır.